Themistokli Gërmenji (1871–1917), një figurë emblematike e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, lindi në një familje patriotike në Korçë. Ai kontribuoi në mënyrë të jashtëzakonshme për pavarësinë dhe mbrojtjen e Shqipërisë nga rreziqet e aneksimit dhe ndikimeve të huaja. Përpjekjet e tij kulmuan në themelimin e Autonomisë së Korçës, një ngjarje kyçe për historinë e Shqipërisë, e cila shpalli vetëqeverisjen e qytetit dhe rrethinave më 10 dhjetor 1916.
Në prag të Luftës së Parë Botërore, Shqipëria përballej me rreziqe të mëdha nga fqinjët, veçanërisht nga Greqia dhe Serbia, të cilat kërkonin të zgjeronin territoret e tyre në kurriz të saj. Në këtë periudhë, Korça ishte një qendër strategjike dhe simbolike, që ndodhej nën kërcënimin e aneksimit grek. Përpjekjet për autonomi ishin një përgjigje ndaj këtyre kërcënimeve dhe një përpjekje për të ruajtur sovranitetin kombëtar.
Themistokli Gërmenji, përmes aftësive të tij diplomatike dhe strategjike, luajti një rol të rëndësishëm në themelimin e Autonomisë së Korçës. Ai bashkëpunoi me forcat franceze që ndodheshin në rajon gjatë luftës, duke siguruar mbështetjen e tyre për krijimin e një administrate shqiptare në Korçë. Kjo administratë funksiononte sipas një marrëveshjeje që garantonte vetëqeverisjen lokale dhe mbrojtjen e të drejtave të popullatës shqiptare.
Gjykimi dhe pushkatimi i Gërmenjit
Më 9 nëntor 1917, Themistokli Gërmenji u ekzekutua në Selanik nga autoritetet franceze, i akuzuar për tradhti. Historiani Prof. Aurel Plasari ka theksuar se gjykimi i tij ishte i njëanshëm dhe i bazuar vetëm në dëshminë e një personi të vetëm, të njohur si Hasan. Kjo shkelje flagrante e të drejtave të njeriut mbetet një pikë e errët në marrëdhëniet shqiptaro-franceze dhe një shembull i sakrificës së një patrioti për kauzën kombëtare.
Shpallja e Autonomisë së Korçës më 10 dhjetor 1916 ishte një akt i guximshëm që i parapriu zhvillimeve të mëvonshme për pavarësinë e plotë të Shqipërisë. Dokumenti i autonomisë garantonte administrimin shqiptar të qarkut dhe njohjen e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, duke hedhur themelet për shtetformimin shqiptar./usalbanianmediagroup.com
