George Gordon Byron, i njohur si Lord Bajroni, ishte poet romantik anglez i shquar, i lindur më 22 janar 1788 në Londër, në një familje aristokrate që kishte humbur pjesën më të madhe të pasurisë së saj. Me vdekjen e xhaxhait në vitin 1798, Bajroni, në moshën dhjetëvjeçare, trashëgoi titullin “Lord” dhe pronat e familjes, përfshirë Newstead Abbey, një çiflig i madh në Nottinghamshire.
Arsimi i tij fillestar u zhvillua në Harrow School (1801-1805), ku studioi gjuhët klasike greke dhe latine, historinë dhe letërsinë angleze. Në moshën 18-vjeçare, Bajroni u regjistrua në Trinity College, Universiteti i Kembrixhit, ku u dallua për talentin letrar dhe mendimin e tij të pavarur. Këtu nisi të shkruante poezi dhe të shfaqte pikëpamjet e tij liberale që do të përshkonin gjithë jetën dhe krijimtarinë e tij.
Në vitin 1809, pas marrjes së vendit të tij në Dhomën e Lordëve, Bajroni nisi një udhëtim të gjatë nëpër Evropë, i cili do të ndikonin thellësisht në veprën e tij letrare. Gjatë kësaj periudhe, ai vizitoi Spanjën, Portugalinë, Greqinë dhe Shqipërinë. Në Shqipëri, ai qëndroi në Janinë, ku u mirëprit nga Ali Pashë Tepelena. Gjatë kësaj vizite, Bajroni u mahnit nga kostumi tradicional shqiptar, të cilin e mbajti si kujtim. Ky kostum u bë i famshëm në portretin që piktori Thomas Phillips realizoi në vitin 1813, me titullin “Portrait of a Nobleman in the dress of an Albanian”. Ky portret, që ndodhej fillimisht në Royal Academy, sot ruhet në ambasadën britanike në Athinë.
Ndër veprat më të njohura të Bajronit renditet poema “Childe Harold’s Pilgrimage” (1812-1817), e cila pasqyron përvojat dhe përshtypjet e poetit nga udhëtimet e tij në Evropë, përfshirë Spanjën, Greqinë, Shqipërinë, Zvicrën dhe Italinë. Në këtë vepër, Bajroni përshkruan me patos traditat dhe virtytet e popujve të shtypur, duke i kushtuar vargje të veçanta shqiptarëve, për të cilët ai shprehte admirim të thellë. Kjo ndjenjë pasqyrohet edhe në letrën e tij të 12 nëntorit 1809, dërguar nënës së tij, ku shkruan: “I dua shqiptarët shumë. Në udhëtimin që bëra, kam rojtur një herë dy ditë, dhe një herë tjetër tri ditë, në një kazermë shqiptarësh, dhe s’kam gjetur kurrë ushtarë aqe të pëlqyer sa shqiptarët, ndonëse kam qenë në garnizonet e Gibraltarit e të Maltës, dhe kam parë shumica ushtarësh spanjollë, frengj, sicilianë dhe anglezë. Nuk më rodhën gjësende, dhe më ftuan me gëzim të marr nga zahireja dhe nga qumështi i tyre…”
Bajroni kishte një respekt të thellë për traditat, virtytet dhe guximin e shqiptarëve, të cilët i shihte si simbol të lirisë dhe dinjitetit. Ndjenja e tij e vlerësimit pasqyrohet edhe në përmendjen e figurës së Marko Boçarit, heroit të Revolucionit të 1821 me origjinë shqiptare. Bajroni e admironte Boçarin për trimërinë dhe përkushtimin ndaj lirisë, duke e parë atë si mishërim të idealeve të tij për lirinë e popujve të shtypur.
Përkushtimi i Bajronit për çështjet e lirisë arriti kulmin në vitin 1823, kur ai u bashkua me revolucionin qe shpertheu ne ate qe sot njihet si shteti Grek, kundër Perandorisë Osmane. Ai kontribuoi financiarisht dhe personalisht në organizimin e forcave revolucionare për të fituar lirinë. Fatkeqësisht, Bajroni nuk arriti të shohë pavarësinë e Greqisë pasi vdiq nga ethet në Mesolongji më 19 prill 1824, në moshën 36-vjeçare.
Veprimtaria letrare dhe politike e Lord Bajronit la një trashëgimi të pasur, duke ndikuar ndjeshëm në letërsinë romantike dhe lëvizjet kombëtare të shekullit të 19-të. Për shqiptarët, figura e tij mbetet simbol i një shkrimtari që jo vetëm që e përjetësoi kulturën dhe virtytet e tyre, por edhe qëndroi si një zë i fuqishëm për lirinë dhe drejtësinë./usalbanianmediagroup.com
