Presidenti i SHBA Joe Biden propozoi javën e kaluar që Shtetet e Bashkuara të paraqesin një “kornizë sigurie të modeluar sipas modelit izraelit për hyrjen e Ukrainës në NATO”.
Ai deklaroi se pranimi i Ukrainës në Aleancë ishte i parakohshëm, duke thënë se “nuk ka një qëndrim unanim në NATO nëse Ukraina duhet të futet në familjen e NATO-s tani, në këtë moment, në mes të luftës”.
Kjo ngre pyetjen se çfarë donte të thoshte Biden kur tha: “Mbështeni Ukrainën siç bëjmë me Izraelin”, veçanërisht pasi mbështetja amerikane për Izraelin është e veçantë për nga natyra, synimet dhe mekanizmat e tij.
Një ish-diplomat, i cili donte të mbetej anonim, i tha Al Jazeera-s se Biden mund të ketë qenë duke folur për fuqinë e marrëdhënieve ushtarake SHBA-Izrael si një model për marrëdhëniet e ardhshme midis Uashingtonit dhe Kievit, “ose ishte një gabim nga kapaciteti i dobët mendor i Bidenit.”
Që nga fillimi i luftës së Rusisë kundër Ukrainës, SHBA i ka ofruar Kievit pajisje ushtarake me vlerë rreth 50 miliardë dollarë, e ndjekur nga trajnimi i personelit ushtarak ukrainas në përdorimin e armëve amerikane, me bashkëpunim dhe përfshirje të gjerë të inteligjencës.
Disa drejtime të mbështetjes së G7 për Ukrainën
Pas mbërritjes së tij në Lituani, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky lëshoi një deklaratë të ashpër duke shprehur zhgënjimin e tij që nuk mori më shumë detaje se kur dhe si Ukraina do të anëtarësohej në NATO.
Ndërkohë, Biden dhe krerët e grupit të 7 vendeve (Kanada, Franca, Gjermania, Britania e Madhe, Italia, SHBA dhe Japonia) i paraqitën Ukrainës një ofertë të rëndësishme, të cilën e ofruan në një deklaratë të përbashkët që synonte forcimin e aftësive ushtarake të atij vendi.
Në simpoziumin e Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë, Liana Fix, eksperte e sigurisë së këshillit, tha se modeli izraelit nuk sjell humbje të mbështetjes amerikane.
Është “një kuadër më i gjerë, i cili përfshin disa linja të mbështetjes së G7 për Ukrainën përmes shitjeve, granteve, bashkëpunimit kërkimor, prodhimit dhe bashkëpunimit të inteligjencës”.
Izraeli nuk është i detyruar nga asnjë marrëveshje e natyrës ushtarake apo mbrojtëse me vendet e G7.
Deklarata e G7 thekson se tani është e nevojshme të sigurohet një forcë e qëndrueshme e aftë për të mbrojtur Ukrainën dhe për të penguar agresionin rus në të ardhmen duke vazhduar të ofrojë:
– Ndihma për sigurinë dhe pajisjet moderne ushtarake, në zonat tokësore, ajrore dhe detare, duke i dhënë përparësi mbrojtjes ajrore, artilerisë, zjarrit me rreze të gjatë, mjeteve të blinduara dhe aftësive të tjera kyçe, si luftimi ajror, dhe promovimi i rritjes së ndërveprimit me partnerët euroatlantikë.
– Mbështetje për zhvillimin e mëtejshëm të bazës industriale të mbrojtjes të Ukrainës.
– Stërvitja e forcave ukrainase. Ndarja e inteligjencës.
– Mbështetja e iniciativave për mbrojtjen kibernetike (siguria e informacionit).
Garancitë e sigurisë nga shtatë vendet duket se kanë konfirmuar frikën e Ukrainës për të ardhmen e saj në NATO, veçanërisht pasi zhgënjimi i saj për mospranimin në radhët e Aleancës dhe hezitimi i saj për të vendosur një afat kohor ose një rrugë të qartë për t’u anëtarësuar rritet.
Steven Cook, një ekspert i çështjeve ndërkombëtare në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë, tërhoqi vëmendjen për memorandumet e shumta ushtarake të mirëkuptimit midis SHBA dhe Izraelit në lidhje me prodhimin ushtarak dhe bashkëpunimin e inteligjencës.
Megjithatë, nuk ka asnjë tregues se Uashingtoni do të nxitojë të mbrojë Izraelin ushtarakisht, pasi nuk ka një marrëdhënie formale aleance midis dy vendeve të modeluara sipas situatës me vendet e NATO-s.
Elita politike amerikane beson se ndihma për Izraelin u shërben interesave amerikane në Lindjen e Mesme, veçanërisht në dritën e mbështetjes së fortë të brendshme për Izraelin, e cila tejkalon përkatësinë partiake.
Ndihma amerikane për Izraelin, 240 miliardë dollarë
Mbështetja e Uashingtonit për Izraelin daton që nga themelimi i tij në 1948.
Uashingtoni pretendon se “qëllimet e përbashkëta strategjike dhe angazhimi i përbashkët ndaj vlerave demokratike” e mbështesin këtë çështje.
Deri në vitin 2022, SHBA i ka dhënë Izraelit 150 miliardë dollarë ndihmë ushtarake.
Disa ekspertë vlerësojnë vlerën totale të ndihmës, pas përshtatjes me inflacionin, në më shumë se 240 miliardë dollarë.
Ukraina nuk gëzon këtë lloj mbështetjeje, pasi shumë ligjvënës republikanë besojnë se ndihma ushtarake e Uashingtonit për Kievin e zgjat konfliktin dhe nuk i shërben domosdoshmërisht synimeve të sigurisë kombëtare të SHBA-së.
Gjatë viteve, shumica e ndihmave të SHBA-së për Izraelin kanë ardhur në formën e donacioneve për blerjen e armëve.
Izraeli merr 3.3 miliardë dollarë në vit nga programet e huaja të financimit ushtarak.
Gjithashtu merr 500 milionë dollarë për kërkimin, zhvillimin dhe vendosjen e sistemeve të mbrojtjes raketore si Iron Dome.
Përveç ndihmës ushtarake, Izraeli mori miliarda dollarë ndihmë ekonomike nga viti 1971 deri në vitin 2007.
Dhënia e ndihmës ushtarake për Izraelin nuk ka qenë kurrë objekt kritikash të shumta, përkundrazi, Kongresi po merr iniciativën për të paraqitur idetë për sigurimin e armëve më të fundit amerikane për Izraelin (falas, sepse paguhet nga programi i ndihmës ushtarake).
Kontrollimi sipas ligjit të Leahy-t
Që nga viti 1999, ndihma ushtarake amerikane për Izraelin është përfshirë në memorandumet e mirëkuptimit midis dy vendeve, të cilat zgjaten për një periudhë 10-vjeçare.
Memorandumi i fundit i mirëkuptimit u nënshkrua në vitin 2016, me Amerikën që premtoi 33 miliardë dollarë për Fondin Ushtarak dhe 5 miliardë dollarë për financimin e mbrojtjes raketore midis 2019 dhe 2028.
Ligji amerikan thotë se asnjë ndihmë nuk duhet t’i jepet një vendi që “shkel vazhdimisht të drejtat e njeriut të njohura ndërkombëtarisht”.
Ekziston edhe Akti Leahy, i cili thotë se asnjë formë ndihme nuk mund t’i ofrohet “çdo njësie të forcave të huaja të sigurisë” kur ajo kryen “shkelje të rënda të të drejtave të njeriut”.
Megjithatë, në rastin e Izraelit, SHBA-ja nuk ka mekanizma gjurmimi për të përcaktuar se cilat armë do të shkojnë në njësi të veçanta ushtarake.
Mungesa e informacionit e bën thuajse të pamundur që Departamenti i Shtetit dhe i Mbrojtjes të zbatojnë siç duhet kërkesat e verifikimit sipas Aktit Leahy.