“Motori franko-gjerman”, që ka drejtuar Bashkimin Europian për vite të tëra, tani ka ndaluar. Jo, nuk është prishur. Por Gjermania, duket se nuk dëshiron ta mbajë timonin, bashkë me Francën.
Marrëdhënia midis Francës dhe Gjermanisë është aq e rëndësishme për të dyja, saqë secila palë ka versionin e saj për ta përshkruar. Për romantikët në Francë, në vendin e Charles Baudelaire dhe Victor Hugo, aleanca shpesh cilësohet si një çift, të cilët grinden herë pas here me njeri-tjetrin dhe kacafyten me të tjerët.
Ndarjet mes dy vendeve të fuqishme po bëhen më të dukshme ditë pas dite, dhe ka një sërë çështjesh, për të cilat nuk ka dakordësi.
“Tradhtia” gjermane
Së fundmi, Gjermania po konsideron të braktisë projektin e saj të avionëve luftarakë 100 miliardë euro me Francën dhe në vend të kësaj t’i bashkohet një programi konkurrues me Britaninë. Dhe si një lloj preludi për një marrëveshje të mundshme, siç shkruan media brotanike “The Times”, kancelari gjerman Olaf Scholz është gjithashtu në negociata për të hequr veton e Berlinit për dërgimin e avionëve Eurofighter Typhoon në Arabinë Saudite, të cilin Mbretëria e Bashkuar e konsideron një prioritet të rëndësishëm strategjik.
Pakti do të ishte një fitore e rëndësishme për Londrën në këtë kuptim dhe do të pasqyronte një përçarje në rritje midis Francës dhe Gjermanisë, të cilat janë në mosmarrëveshje për disa çështje që variojnë nga energjia dhe mbrojtja ajrore deri te protokolli diplomatik. Çështja e zhvillimit të një avioni të ri luftarak e vendos kancelarin gjerman përpara një sërë vendimesh të vështira që do të përcaktojnë pozicionimin e vendit të tij në Evropë dhe më gjerë.
E para është nëse Gjermania duhet t’i përmbahet konceptit të Sistemit Ajror Combat Air (FCAS), një program i madh franko-gjermano-spanjoll për të zhvilluar dhe ndërtuar gjeneratën e ardhshme të forcave ajrore, të cilin disa analistë e quajnë projekti më i rëndësishëm i mbrojtjes në Evropë.
Planet e Scholz
Ideja qendrore është lidhja dixhitale e luftëtarit të ri ‘stealth’ me dronë, grupe të automatizuara mini-luftëtarësh, avionë luftarakë më të vjetër dhe madje asete detare ose tokësore përmes një platforme të teknologjisë së lartë. Vetëm Berlini ka ndarë tashmë 40 miliardë euro investime në FCAS, të cilat duhet të jenë ‘atje’ deri në vitin 2040. Por programi ka hasur disa vonesa dhe mosmarrëveshje rreth projektimit dhe financimit.
Burime afër Scholz thonë se ai është i shqetësuar se projekti është në rrezik të shndërrohet në një “hiç” të madh dhe të mbetet prapa programeve konkurruese. Forcat Ajrore dhe Marina e SHBA presin të nxjerrin në treg variantet e tyre të reja të avionit luftarak të gjeneratës së gjashtë deri në vitin 2030, dhe në Britani BAE Systems dhe Rolls Royce po udhëheqin një program për të zhvilluar një luftëtar stealth të njohur si Tempest, i cili duhet të jetë gati deri në vitin 2035 dhe do të formojë shtyllën kurrizore të aleancës më të gjerë ajrore britaniko-italiano-japoneze.
Një zyrtar i lartë gjerman tha se Scholz nuk shihte asnjë pikë në konkurrimin e FCAS me Tempest dhe dëshironte ose t’i bashkonte të dyja ose, në rast të dështimit, të braktiste FCAS dhe t’i bashkohej programit Tempest. Kancelari thuhet gjithashtu se është e indinjuar nga trajtimi preferencial që Franc iu dha linjave ajrore të saj në fazat fillestare të projektit FCAS.
Interesat franceze
Ndjenja e keqe shtohet nga përkeqësimi më i gjerë i marrëdhënieve midis Francës dhe Gjermanisë në një sërë frontesh të ndryshme politike. Parisi, për shembull, hodhi poshtë nismën e Scholz “Sky Shield” për të kombinuar prokurimin e mbrojtjes ajrore dhe raketore të vendeve evropiane, sepse e konsideron preferencën e Berlinit për sisteme “të gatshme” nga vende të tilla si SHBA dhe Izraeli një fyerje për kërkimin dhe zhvillimin e vet në këtë fushë. “Kur Franca thotë politikën evropiane të mbrojtjes, kjo nënkupton interesat industriale franceze”, tha një burim i lartë në koalicionin qeverisës të Gjermanisë. “Scholz mendon se ka shumë më tepër të përbashkëta me britanikët sesa me francezët për këto çështje”, shkruan “The Times”.