Vetmia, 3 mënyra ka njeriu për ta kapërcyer

Ka tre mënyra në të cilat njeriu përpiqet të kapërcejë ndjenjën e vetmisë: seksualiteti, konformizmi dhe aktiviteti krijues. Në rastin e parë, rezultati është një ndjenjë izolimi gjithnjë në rritje, pasi akti seksual, pa dashuri, nuk e mbush kurrë humnerën që ndan dy krijesat njerëzore, përveçse në një mënyrë absolutisht momentale.

Zgjidhja më e shpeshtë e zgjedhur nga njeriu është bashkimi me grupin. Nëse jam i njëjtë me të tjerët, si në ide ashtu edhe në zakone, nuk mund të kem ndjesinë e të qenit ndryshe. Unë jam i sigurt: i sigurt nga tmerri i vetmisë. Bashkimi i arritur nëpërmjet konformizmit nuk është as intensiv dhe as i thellë; është sipërfaqësore dhe, duke qenë se është rezultat i rutinës, është i pamjaftueshëm për të zbutur ankthin e vetmisë.

Një mënyrë e tretë për të arritur bashkimin është veprimtaria krijuese: nëse fermeri rrit grurin ose piktori pikturon një pikturë, njeriu bashkohet me botën në procesin e krijimit. Megjithatë, kjo vlen vetëm për punën produktive, për punën në të cilën unë projektoj, prodhoj dhe shoh rezultatin e përpjekjes sime. Por në procesin modern të punës, punonjësi, një hallkë në një zinxhir të pafund, është një shtojcë e makinës ose organizatës burokratike.

Erich Fromm, “Arti i të dashuruarit”